مهندسی نساجی گیلان:. گیل تکس

سایت تخصصی نساجی و پوشاک

مهندسی نساجی گیلان:. گیل تکس

سایت تخصصی نساجی و پوشاک

نمدبافی زنجان رشته‌ای رو به انقراض

نمدمالی یکی از رشته‌های قدیمی صنایع دستی استان زنجان است که متاسفانه با گذشت زمان رو به فراموشی و انقراض می‌رود.  صنایع دستی به‌ عنوان بخشی از میراث فرهنگی هر کشوری است، که متاسفانه در حال حاضر به دلایل متفاوتی چون توسعه صنعت، روی کار آمدن رشته‌های جدید، گرانی مواد اولیه، مشکلات صادرات و بی‌توجهی به صنایع دستی تنها بخش محدودی از این رشته‌ها فعال و موجود است.

نقش و اهمیت صنایع دستی به ‌عنوان هنری تاریخی، ماندگار و قابل احترام، صنعتی مستقل، بومی و اصیل با جنبه‌های قوی کاربردی از جهات هنری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... بر همگان و به ‌ویژه محققان و پژوهشگران آشکار است.

این هنر ملی ایران به واسطه بازتاب ذوق سرشار، اندیشه خلاق و هنرمندان فاخر همواره باید مورد ارج و اهمیت واقع شود.

صنایع دستی و میراث فرهنگی بخشی از فرهنگ و هویت هر جامعه به شمار می‎روند و گواهی بر دیرینگی تاریخی و قدمت فرهنگی هر منطقه دارند.

گفتنی است، استان زنجان نیز همچون سایر استان‌ها و مناطق کشور دارای رشته‌های مختلف و ارزشمندی از صنایع دستی است که بسیاری از آنها بومی استان بوده است.

در مجموع از دیرباز حرف و مشاغل زیادی در استان فعال بودند که حاصل فعالیت آنها تولید انواع صنایع دستی است.

برخی از رشته‌های صنایع دستی استان بسیار فعال و پر رونق است از جمله مس، چاقو، ملیله که همواره با برنامه‌ریزی‌هایی که مسؤولان ذی‌ربط در استان طی سال‌های اخیر داشتند، به رونق خوبی دست یافته‌اند و در حال حاضر بیشتر بازار بزرگ صنایع دستی استان را به خود اختصاص داده‌اند.

متاسفانه طی سال‌های اخیر بسیاری از رشته‌های صنایع دستی نیز از رونق سابق خود افتاده و به قول معروف عزلت‌نشین شده است.

*نمدمالی از رونق افتاده است

نمدمالی یا «کچه» ترکمن و یا به اصطلاح «اوماق» و «باسمه» از صنایع دستی با ارزش و کهن زنجان محسوب می‌شود که امروزه به برخی دلایل از رونق افتاده و تنها در معدود روستاهای ترک‌نشین تولید می‌شود.

تنها ماده اولیه مصرفی در صنعت نمد مالی یا اوماق الیاف پشم است و پشم گوسفند بدون دنبه بهترین نوع ماده اولیه آن محسوب می‌شود.

در صنعت نمد مالی از الیاف پشمی با مرغوبیت پایین‌تر نسبت به قالی‌بافی و پلاس استفاه می‌شود و این امر یکی از مزایای این صنعت است.

الیاف پشم بعد از چیده و شسته شدن باید حلاجی شوند که این امر به دو صورت سنتی و صنعتی (ماشینی) صورت می‌گیرد، در نمد مالی از پشم‌های سیاه، قهوه‌ای، و رنگی به صورت خام و رنگ طبیعی استفاده می‌شود و تنها الیاف با رنگ سفید و روشن، رنگ می‌شوند. نمد مالان، حاشیه نقش را معمولا در یک مستطیل و یا دایره مصور می‌کنند، پر کردن طرح و مالیدن پشم‌ها از دیگر مراحل نمد مالی است.

نمد مالانی که از قالب‌های غیرحصیری (پارچه‌ای، کرباس و نایلونی) استفاده می‌کنند، مزایایی را برای این نوع قالب‌ها بیان می‌کنند که حمل و نقل آسان این نوع قالب‌ها نسبت به حصیر از جمله مزایای آن به شمار می‌رود.

*استفاده از نقوش مختلف در نمدمالی

در میان اقوام ترکمن و بیشتر در طایفه یموت از طرح‌های قوچق (شاخ قوش)، ساری چیان (به معنای عقرب زرد و سنبلی از رفع بلا و شر)، اوزین بورق، قاپاقا بولوم (قسمتی از ردیف دنده چهار پایان(قوش بوقه (یک جفت شاخ)، کش تاداق (دیس کج)، جندیق بولوم (طرح در چوبی صندوق‌های قدیمی) و ... استفاده می‌شود.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان اظهار داشت: رشته نمدمالی در استان زنجان فقط در نقاطی از شهرستان طارم فعال است.

محمود علیمحمدی  تصریح کرد: این رشته رونق آنچنانی نداشته و در حال حاضر در بخش‌هایی از طارم همچون روستای «ده بهار» و ... تولید می‌شود.

وی اذعان کرد: این محصولات متاسفانه بازار خوبی نداشته و از رونق برخوردار نیست.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با اشاره به اینکه تولیدات نمدمالی در سطح کشور شامل طرح‌های مختلفی همچون تابلوهای نمدی، زیوری و ... است، ادامه داد: طرح‌های تولید شده در طارم فقط شامل زیراندازهای کوتاه و بلند و رواندازهایی است که بازار خوبی ندارد.

وی با تاکید بر اینکه کارگاه‌های تولید نمد در شهرستان طارم نیز به صورت خانگی و کوچک بوده که رونق آنچنانی نیز ندارند و بیشتر بر اساس سفارشات صورت گرفته محصول مورد نظر تولید می‌شود، یادآور شد: از سویی عدم پیگیری طرح‌های تولید شده در کشور توسط استان زنجان به این دلیل است که این محصول به صورت عمده در استان تولید نمی‌شود.

علیمحمدی یادآور شد: این رشته فقط در بخش کوچکی از شهرستان طارم فعال بوده و در سایر نقاط استان تولید آن بسیار پایین است.

وی با بیان اینکه در راستای آموزش در زمینه رشته نمدمالی نیز کارهای انجام شده است، اضافه کرد: امیدواریم این اقدامات سبب رونق این محصول در استان شود.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طارم نیز در زمینه رشته نمدمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس خاطر نشان کرد: متاسفانه محصولات نمدمالی از بازار خوبی برخوردار نبوده و تاحدودی نیز هنرمندان رشته نمدمالی نیمه فعال هستند.

ابراهیم نجفی اذعان کرد: محصولات نمد در حال حاضر در برخی از روستاهای شهرستان طارم از جمله «ده بهار» و «پاوه رود» تولید می‎شود.

وی اضافه کرد: زیرانداز، کلاه نمدی، کف نمدی و کپنک (بالاپوش ویژه‌ای که معمولا چوپان‌‎ها نیز استفاده می‎کنند) محصولات تولید شده از نمد به شمار می‎روند.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طارم با تاکید بر اینکه در حال حاضر در شهرستان طارم زیرانداز و کیف نمدی توسط هنرمندان نمدمالی تولید می‎شود که آنچنان رونقی نیز ندارد.

*امکان انقراض نمدمالی وجود دارد

وی با تاکید بر تلاش برای احیاء رشته نمدمالی در استان زنجان، بیان کرد: باید گام‌های مناسبی در این راستا برداشته شود.

نجفی یادآور شد: با توجه به نبود بازار ثابت برای محصولات رشته نمدمالی امکان انقراض این رشته از صنایع دستی که از قدمت بسیار بالایی برخوردار است، وجود دارد.

وی افزود: در گذشته از نمد به عنوان روکش یا چادر در ایلات عشایر استفاده می‎شده که این نمد آنها را در زمستان از سرما و در تابستان از گرما محافظت می‎کرد.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طارم خاطرنشان کرد: در حال حاضر از نمد به صورت روکش یا چادر در ایلات عشایر استان اردبیل استفاده می‎شود.

به گفته این مسؤول در مرحله نخست پشم بره را تهیه کرده و آن را شسته و سپس با شانه‌های مخصوصی آن پشم‌ها را شانه می‎زنند، زیراندازی پهن کرده و نقش مورد نظر خود را بر روی آن طراحی می‎کنند، پشمی که با آب و صابون مرطوب شده را روی طرح مورد نظر می‌چینند و در پایان و پس لوله شدن مرحله مشت و مال را انجام داده و زیرانداز آماده می‌شود.

نمد نمدمالی نساجی سنتی زنجان
مدیر سایت دوشنبه 25 مرداد‌ماه سال 1395 ساعت 06:12 ب.ظ
نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد