یادداشت روز یکشنبه روزنامه شرق به قلم بایزید مردوخی اقتصاددان به بررسی نحوه خروج از رکود پرداخته می افزاید : نباید در مسیر گذشته درجا زد و همه برنامه های توسعه و رونق اقتصادی و بسته های خروج از رکود نه به عنوان مسکّن های مقطعی، بلکه باید با ایده و افکار جدید ارایه شوند. این روزها در محافل اقتصادی و حتی در میان عموم مردم، خروج از رکود و الزامات آن توجه ها را معطوف به خود کرده است.
دولت در دو سال گذشته تلاش کرد تورم اعلامی بالای ٤٠ درصدی دولت احمدی نژاد -که در برخی آمارها به قله ٦٠ درصد هم رسید- را مهار کند و آن را به حدود ١٥ درصد برساند؛ یعنی شتاب افزایش قیمت ها مهار شده و به حد تحمل پذیر تری رسیده است؛ اما در بخش های اساسی شکل دهنده اقتصاد مانند صنایع بزرگ، اعم از خودرو، سیمان و مسکن که حدود صد شغل با آن درگیر هستند، رکود ایجادشده و شرایط موجود نمی تواند این گونه استمرار یابد.
کاهش تقاضا، پدیده مشخص این روزهاست که در پی کاهش قدرت خرید مردم رخ داده است. در واقع کاهش قدرت خرید مردم به کمتر از یک سوم در دولت گذشته، امکان ترمیم نیافت، چراکه دولت جدید هم با دو پدیده تحریم های هوشمند اقتصادی و کاهش ناگهانی بهای نفت خام مواجه شد.
می دانیم اشتغال و سرمایه گذاری از متغیر های اساسی یک اقتصاد در حال توسعه هستند. اگر این دو مؤلفه در حال رکود باشند به سود جامعه و اقتصاد نیست. اصل قضیه این است که مردم تا به حال تورم را تحمل کرده اند و فقیرتر شده اند؛ اما بیش از این روا نیست تبعات این پدیده که مهاجرت نخبگان، بی کاری، خالی شدن روستاها از نیروی کار و ... را همراه دارد، ادامه یابد.
چاره اندیشی برای این معضلات از مهم ترین مسائل امروز کشور است و یکی از راهکارهای ماندگار و بلندمدت آن، بهبود فضای کسب وکار در اثر ایجاد رونق در سرمایه گذاری، اعم از داخلی و خارجی است. اکتفا کردن به صنایع فعلی کشور که بالای ٥٠ سال از عمر آنان می گذرد یا تأکید صرف بر صنعت ساختمان سازی که به دلیل نبود انسجام در سیستم بانکی و وجود نقدینگی سرگردان می تواند به شمایل سوداگری درآید، چاره کار نیست.
ساخت واحدهای مسکونی بالای ٣٠٠ متر در شرایط فعلی در کلان شهرها چه توجیهی دارد، آن هم در شرایطی که جوانان بی کار یا شاغلان دارای درآمد زیر یک میلیون تومان، حتی یک مترِ آن را هم نمی توانند اجاره کنند؟ درباره بازار خودرو و تسهیلات جدیدِ دولت نیز باید تخمین زده شود به چه میزان خودرو در شرایط فعلی در کشور نیاز هست؟
واقعیت این است که چرخه تولید خودرو، ورود و خروج هم زمان را طلب می کند و در شرایطی که عمر برخی خودروهای در حال تردد در شهرهای اصلی ما بالای ٢٠ سال است، حتما رکود به سراغ این بخش هم خواهد رفت؛ چراکه تقاضا روزی اشباع خواهد شد. سرمایه گذاری مولد با تکیه بر دانش روز جهان و تولید کالای رقابت پذیر و باکیفیت در صنایع بزرگ، متوسط و کوچک، اولویت اساسی اقتصاد ایران است؛ اما در شرایطی که اقتصاد، جهانی شده است، دستیابی به چنین چیزی فوق العاده دشوار است؛ چراکه به هر رشته ای از صنعت که وارد شویم، رقیب درجه یک آن در بازار حاضر و آماده است.
سیاست گذاری و تعیین استراتژی توسعه صنعتی به عنوان زمینه رشد اقتصادی به هیچ وجه مانند ٤٠ سال پیش نیست. روزگاری آرزوی ما ایجاد صنایع سنگین بود. امروز این صنایع از همه دنیا به چین کوچ کرده اند و به عنوان نمونه تولید فولاد چین معادل تمام تولید فولاد آمریکا در سال های گذشته است.
نساجی در اروپا به معنای گذشته وجود ندارد و کشورهای شرق آسیا نظیر تایلند، مالزی، ویتنام و همین کشور ترکیه نیز به قطب نساجی تبدیل شده اند؛ اما ما همچنان غصه فولاد و نساجی را می خوریم. در گذشته روس ها کارخانه فولاد با ظرفیت ٥٥٠ هزار تن در اصفهان ساختند و امروز حدود پنج میلیون تن فولاد در کشور تولید می شود و برخی به دنبال آن هستند در هر استانی یک کارخانه تولید فولاد ایجاد شود، بی آنکه برای بازارهای آن، فکری شده باشد.
خروج از رکود و خالی شدن انبارهای کارخانه ها فقط برعهده دولت نیست، بلکه باید به فکر استراتژی ای بود که توان تولید و فروش هم زمان را داشته باشد. نگارنده بارها تأکید کرده است اقتصاد ایران به حدود ٣٠٠ میلیارد دلار تزریق مالی نیازمند است تا با نوسازی صنایع قدیمی و ایجاد بنگاه های متوسط و کوچک اقتصادی به دست بخش خصوصی، راه برای رشد اقتصادی هموار شود.
بانک جهانی نیاز ایران در سال های بعد از جنگ برای نوسازی صنعت خود را ٥٠ میلیارد دلار اعلام کرد و از آن سال ها نزدیک به دو دهه می گذرد. در شرایط فعلی اقتصاد ایران، راهکارهای گذشته راه به جایی نمی برد. سوراخ های کوچک اقتصاد ایران امروز به حفره تبدیل شده اند و اگر نقدینگی به صورت غیرهدفمند به آن تزریق شود، همگی هدر می روند؛ نظیر آنچه در دولت قبل اتفاق افتاد.
نباید در مسیر گذشته درجا زد و همه برنامه های توسعه و رونق اقتصادی و بسته های خروج از رکود نه به عنوان مسکّن های مقطعی، بلکه باید با ایده و افکار جدید ارائه شوند.
منبع : روزنامه شرق