در حالیکه استان خراسان شمالی، پنجمین مرکز تولید کننده پنبه کشور محسوب می شود و با برخورداری از 8 هزار و 500 هکتار سطح زیر کشت و تولید متوسط سالیانه 23 هزار تن نقش چشمگیری در تامین پنبه کشور دارداما ضعف برخی زیرساخت ها مسیر کسب و کار پنبه کاران را ناهموار کرده است.
به گفته برخی کشاورزان، پنبه تولیدی در شهرستان مانه و سملقان از نظر طول الیاف، شفافیت و کیفیت جزو مرغوب ترین پنبه های تولیدی دنیاست و حتی رو دست پنبه ترکمنستان هم زده است.
خلیل اسفیدان، پنبه کار نمونه کشوری استان خراسان شمالی که در سال 91-90 با سطح زیر کشت 45 هکتار پنبه و تولید مکانیزه در همه مراحل از کاشت تا برداشت موفق به تولید بیش از 7 تن پنبه شده است و بالاترین سطح تولید پنبه استان خراسان شمالی را به نام خود ثبت کرده است، در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار شبکه ایران درباره مشکلات پیش روی پنبه کاران در این استان گفت: کارخانه های خارج از رده و فرسوده صنایع نساجی در این استان با قدمت بیش از 30 سال، واردات بی رویه پنبه در فصل برداشت، وجود صنایع و کارخانه ها مانند کارخانه پتروشیمی در بجنورد در نزدیکی اراضی کشاورزی و ... مهمترین مشکلات غیر طبیعی موثر بر عملکرد پنبه کاران این استان است.
وی، واردات بی رویه پنبه در فصل برداشت را بزرگترین سنگ زیر پای کشاورزان پنبه کار دانست و افزود: در حالیکه استان خراسان شمالی به تنهایی قادر به تولید بخش عظیمی از پنبه مورد نیاز کشور است اما واردات پنبه بویژه در فصل برداشت که تا سال قبل نیز با نرخ ارز دولتی انجام می شد، مهمترین مشکل پنبه کاران است.
اشتغالزایی بالایی تولید پنبه
اسفیدان با اشاره به اشتغالزایی بالای پنبه کاری در استان گفت: از زمان کاشت تابرداشت که از اردیبهشت ماه آغاز و تا اوایل پاییز ادامه می یابد، حدود 150 نفر در زمین کشاورزی ام مشغول به کار می شوند که این نشان از ظرفیت بالای اشتغالزایی پنبه کاری دارد که در صورت افزایش حمایت های استانی و فرااستانی می توان این رقم را افزایش داد.
وی تصریح کرد:هر چند جهاد کشاوزری استان نیز همواره در تلاش بوده است تا از سنگینی مشکلات پنبه کاران استان بکاهد اما رفع برخی مشکلات نیازمند اقدامات فرااستانی دارد مانند واردات پنبه، نبود کارخانه های ریسندگی. اصلاح این موارد نیازمند حمایت های ملی است و مطمئنا مسئولان استانی به تنهایی قادر به حل آنها نیستند.
یکپارچه سازی اراضی کشاورزی ضرورت دارد
پنبه کار نمونه کشوری با اشاره به لزوم رعایت نکاتی از سوی کشاورزان برای بهبود وضعیت تولید و افزایش آن، ادامه داد: به نظر می رسد، کشاورزان نیز باید با رعایت برخی نکات، زمینه افزایش سطح تولید محصول ارزشمند پنبه را فراهم کنند. در حال حاضر، قطعه قطعه بودن اراضی کشاورزی و استفاده از نایلون های پلاستیکی، بر سطح تولید پنبه اثر نامطلوب می گذارد، قطعه قطعه بودن اراضی کشاورزی در وسعت کم همچون 2 یا سه هکتار از یک سو انتقال ماشین آلات مکانیزه کشاورزی را به اراضی دشوار می کند و از سوی دیگر آبیاری را با مشل مواجه می کند، بنابراین لازم است کشاورزان به سمت وسوی یکپارچه سازی اراضی پیش روند.
اسفیدان از مسئولان خواست تا با تدوین برنامه های راهبردی برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و کشاورزی اقدام موثری انجام دهند.
وی با اشاره به اینکه عوامل طبیعی همچون کاهش نزولات جوی از دیگر مشکلات کشاورزان است، خواستار اصلاح الگوی کشت شد و گفت: هیچ فردی به اندازه کشاورزان از ظرفیت ارزشمند آب و خاک با خبر نیست. وجب به وجب خاک ایران طلاست و می توان با گسترش کشاورزی مکانیزه سهم استان و همینطور ایران را در تولید محصولات کشاورزی افزایش داد اما تحقق این امر منوط به حمایت های گسترده دولت از کشاورزان است .
این پنبه کار نمونه کشوری همچنین با اشاره به نیاز مبرم استان خراسان شمالی به راه اندازی و گسترش صنایع تبدیلی کشاورزی برای فرآوری محصولات متنوع کشاورزی و همینطور راه اندازی کارخانه های ریسندگی و بافندگی در این استان با توجه به ظرفیت بالای آن در تولید پنبه تصریح کرد: گسترش صنایع تبدیلی کشاورزی، سوای از اشتغالزایی منجر به جلوگیری از انتقال پنبه خام به دیگر استان ها و در نهایت افزایش انگیزه کشاورزان به تولید این محصول می شود.
وی با بیان اینکه کشور ما نیازی به واردات پوشاک خارجی ندارد، ادامه داد: تلاش برای افزایش سطح تولید پنبه با افزایش حمایت های داخلی و توسعه کارخانه های ریسندگی نیاز ما به واردات پوشاک خارجی را به صفر می رساند اما تحقق این امر فقط نیازمند حمایت های دولت است.
این پنبه کار نمونه کشوری همچنین، تعیین نرخ خرید تضمینی برای پنبه را راهکار مهمی برای ترغیب کشاورزان به تولید این محصول ارزشمند دانست و خاطرنشان کرد: در حال حاضر پنبه از کشاورزان حدود 2 هزار و 500 تومان خریداری می شود که این نرخ متناسب با زحمت کشاورز نیست. بنابراین اگر این پنبه نیز مانند گندم نرخ تضمینی داشته باشند مانع از نوسانات قیمت آن در فصل برداشت می شود.
تجهیز اراضی کشاوزری به ماشین آلات صنعتی اعتبار گرفت
رییس جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی نیز در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار شبکه ایران با اشاره به اینکه بیش از 2 هزار و 400 نفر در استان خراسان شمالی به پنبه کاری اشتغال دارند، گفت: میانگین مالکیت اراضی پنبه برای هر بهره بردار حدود 8/2 هکتار برآورد شده است.
مهندس ابولفضل یاوری ابتدا با اشاره به میزان تولید پنبه در این استان گفت: از ابتدای فصل برداشت پنبه تا 25 دی ماه امسال حدود 14 هزار و 76 تن پنبه به کارخانه ها ارسال شده است. ضمن اینکه سطح کشت مکانیزه پنبه 450 هکتار و برداشت با کمباین پنبه نیز 80 هکتار است که این برداشت و کشت مکانیزه باعث کاهش هزینه های تولید و افزایش کیفیت برداشت شده است.
وی ادامه داد:در سال90، سطح زیر کشت پنبه استان حدود 7 هزار و 500 هکتار بوده است که این میزان در سال 92 به بیش از 8 هزار هکتار رسیده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به پاره ای مشکلات پیش پای پنبه کاران در این استان گفت: ضعف صنایع وابسته به پنبه نظیر صنایع نساجی باعث شده است تا انبوهی از پنبه تولیدی استان به استان های دیگر همچون اصفهان و تهران و ... انتقال یابد که این موضوع سودآوری استان را کاهش می دهد، بنابراین برای افزایش تولید سطح پنبه در خراسان شمالی ابتدا باید پای صنایع بالادستی کشاورزی را در این منطقه باز کنیم. کارخانه های صنایع هم نیازمند تسهیلات ارزان قیمت هستند تا بتوانند با تجهیز به فناوری های نوین در مسیر حمایت از کشت این محصول گامی موثر بردارند در این صورت ارتباط صنایع در حوزه اقتصادی با تشکل های تولیدی افزایش و میزان تولید و بهره برداری بهینه از پنبه در استان نیز بالا می رود. در حال حاضر، 8 کارخانه صنایع نساجی در استان فعال است که اغلب تجهیزات آنها فرسوده است.
ظرفیت بالای پنبه تولیدی استان در عرصه رقابت
یاوری افزود: پنبه تولیدی استان از نظر طول الیاف، کیفیت و شفافیت و خصوصیات فیزیکی به دلیل شرایط اقلیمی استان از کیفیت بالایی برخوردار است به همین جهت قابلیت رقابت در عرصه صادرات را دارد.
وی، همچنین خرده مالک بودن اراضی در خراسان شمالی، کمبود ماشین آلات مکانیزه در حوزه کشت پنبه را از دیگر مشکلات بیان کرد.
یاوری با اشاره به تدابیر دولت تدبیر و امید درباره تخصیص 17میلیارد تومان اعتبار به استان خراسان شمالی به منظور توسعه کشاورزی مکانیزاسیون ابزار امیداوری کرد با همکاری بانک های عامل درباره خرید کمباین، دنباله بندها و سایر ماشین آلات کشاورزی برای توسعه محصولات کشاورزی حرکت های خوبی انجام شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی همچنین از برگزاری کلاس های ترویجی و آموزشی به منظور استفاده کشاورزان از کیسه های پارچه ای به جای کیسه نایلونی و همچنین یکپارچه سازی اراضی کشاورزی با همکاری کشاورزان خبر داد و گفت: در حال حاضر خودمالکی یک معضل بزرگ در عرصه کشت پنبه است که امیدواریم با حرکت های انجام شده در مسیر یکپارچه سازی اراضی کشاورزی استان گام خوبی برداشته شود.
وی همچنین هزینه های بالای کشت همچون نیروی کار و سموم را از دیگر مشکلات موثر بر میزان تولید پنبه در استان دانست و تصریح کرد: امسال با تامین بموقع کود این مشکل تا حدودی رفع شده است که امیدواریم این روند تداوم یابد.
یاوری در پاسخ به این سئوال که چه اقداماتی برای نظارت بر واردات پنبه بویژه در فصل برداشت انچام شده است، ادامه داد: امسال واردات محصولات کشاورزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده است که ارا ئه مجهوزهای وراداتی به ما واگذار شده است افزایش تولید با مدیریت بر وادرات پنبه کنترل اقدام موثر می تواند این مشکل را تا حدود زیادی حل کند.
وی همچنین با اشاره به کاهش میانگین بارندگی طی چند سال اخیر، رعایت الگوهای جدید استحصال، انتقال و بهره برداری در حوزه بهره برداری با استفاده از سیستم نوین آبیاری تحت فشار و همینطور مدیریت آب در حوزه کشاورزی را از دیگر راهکار های موثر دانست و گفت: سال گذشته میزان بارندگی از ابتدای پاییز تا پایان آذرماه در این استان 59 میلی متر گزارش شده است که این میزان در مدت مشابه امسال 29 میلی متر بوده است که این کاهش بارندگی، ضرورت مدیریت بهینه مصرف آب را در حوزه کشاورزی را می رساند.
رییس سا زمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی همچنین ارائه تسیهلات بانکی با سود کم بهره به کشاورزان و همینطور افزایش حمایت های بیمه ای از کشاورزان را مهم ارزیابی کرد و ادامه داد: تلاش می شود با عملی این راهکارها با همکاری دستگاه های مربوطه برخی از موانع پیش روی کشاورزان را برداریم.
وی با تاکید بر اینکه پنبه تولیدی استان خراسان شمالی شایسته صادرات است، گفت: با هماهنگی های انجام شده با صنعت، معدن و تجارت در تلاش هستیم تا زمینه حضور پنبه استان در بازارهای خارجی را فراهم کنیم.
از آنجایی که افزایش تولیدات کشاورزی مهمترین راه خروج از اقتصاد تک محصولی و رسیدن کشور به خودکفایی است، حمایت از کشاورزان و ایجاد بستری از امکانات توسعه کشاورزی با هدف صادرات می تواند، کشور را رسیدن به توسعه پایدار یاری کند