آلاینده های شیمیایی در محیط کار در برگیرنده ی تمام مواد اولیه، مواد خام، مواد واسطه و فرآورده های اصلی که در صنعت بکار می روند یا تولید می شوند، می باشند. این مواد که به شکل گاز، مایع و یا جامد هستند، ممکن است طبیعی یا مصنوعی بوده و دارای منشاء گیاهی، حیوانی یا سنتتیک (معدنی یا آلی) باشند. هر یک از این مواد دارای خطرات و زیانهای مختص به خود است که به نوع، راه ورود، مقدار و مدت زمان تماس بستگی دارد.

تقسیم بندی آلاینده ها بر اساس حالت فیزیکی :

بر این اساس می توان آلاینده ها را به دو دسته زیر تقسیم نمود:

1- گازها و بخارات

2- مواد معلق

که از بین این دو دسته، نمونه برداری گرد و غبار پنبه که جزء مواد معلق می باشد در این شرکت انجام گرفت .

روش نمونه برداری از گرد و غبار پنبه

جهت بررسی عوامل شیمیایی موجود در محیط کار، سالن حلاجی به دلیل وجود گرد و غبار و آلودگی زیاد که حتی با چشم نیز دیده می‌شود انتخاب گردید.

برای نمونه برداری از گرد و غبار پنبه در این سالن از روش گراویمتری و پمپی با دبی Lit/min2 استفاده شد و طبق استاندارد موجود برای جمع‌آوری میزان آلاینده که 133-7 لیتر بود، Lit 120 حجم هوا دریافت شد که با توجه به این حجم دریافتی و دبی مورد نظر، زمان نمونه برداری 60 دقیقه انتخاب و نوع فیلتر با توجه به روش نمونه برداری برای آلاینده‌های این قسمت از نوع PVC انتخاب گردید. این فیلتر برای نمونه برداری یک روز قبل در آزمایشگاه داخل دسیکاتور قرار گرفته و سپس فیلتر را داخل هولدرکاست گذاشته و وزن اولیه آن اندازه گیری شد. یک سر شیلنگ به قسمت مکنده هولدر و سر دیگر به پمپ وصل گردید و در نهایت این تجهیزات به کارگر مربوطه در معرض آلودگی اتصال داده شد. پس از یک ساعت پمپ از کارگر جدا و پس از قرار دادن فیلتر داخل دسیکاتور به مدت یک روز، با توزین فیلتر، وزن ثانویه آن به دست آمده و با توجه به فرمول، غلظت آلاینده مورد نظر مورد محاسبه قرار گرفت.

این نمونه برداری، دو بار و توسط دو هولدر مختلف انجام گرفت. یکبار توسط فیلتر PVCبا هولدر تک سوراخه و یکبار توسط همان فیلتر با هولدر 3 تکه ( OPEN FACE ).

الف – فیلتر PVC با هولدر کاست تک سوراخه : این نمونه برداری، 2 ساعته انجام شد که نتیجه آن بدین شرح است :

C = غلظت آلاینده ()V = حجم نمونه برداری (M³)

M₂= وزن ثانویه فیلتر (gr) M₁= وزن اولیه فیلتر (gr)

از نتیجه آزمایش مشخص می شود که نتیجه نادرست است .

ب – فیلتر PVC با هولدر کاست 3 تکه ( OPEN FACE ) : این نمونه برداری، 1 ساعته انجام شد و نتیجه آن بدین شرح است :

نمونه برداری از گرد و غبار پنبه

حجم هوای جمع شده	133-7 لیتر
دبی پمپ	Lit/min 2
نوع فیلتر	غشایی PVC
زمان نمونه برداری	Min 60
حد غلظت مجاز NIOSH	mg/m³10
شروع نمونه برداری	ساعت 12
پایان نمونه برداری	ساعت 13
شماره کاست	3
Serial number پمپ	224-44TX
وزن فیلتر و کاست قبل از نمونه برداری	9075/19
وزن فیلتر و کاست پس از نمونه برداری	9095/19

Horizontal Scroll: نتایج نمونه برداری total dust در هوای محیط کار
( نمونه برداری فردی )

نام شرکت : -----	نام قسمت : سالن حلاجی
تاریخ نمونه برداری : -----	ساعت : 12 الی 1
نوع آلاینده : گرد و غبار پنبه	منبع تولید آلاینده : دستگاه عدل شکن
شماره فیلتر : 3	روش نمونه برداری : فردی
وزن اولیه فیلتر :gr 9075/19	وزن ثانویه فیلتر : gr 9095/19
مدت زمان نمونه برداری : 60 دقیقه	دبی پمپ نمونه برداری : Lit/min2
درجه حرارت محیطی خشک : 20 درجه سانتیگراد	وضعیت تهویه موضعی : ندارد
حجم هوای نمونه برداری شده استاندارد : Lit 133-7	وضعیت تهویه عمومی : دارد
تعداد و مدت زمان کار در یک شیفت کاری : 8 ساعت مداوم	استاندارد NIOSH : mg/m³ 10
غلظت total dust اندازه گیری شده : mg / m³66/16